Dünya olmasa, heç kimsə cənnətə də getməyəcək, çünki cənnətin nemətləri dünya işlərinin mükafatıdır
Quran nöqteyi-nəzərindən əgər dünya olmasa, axirət də olmaz. Biz axirət dünyasını bu dünyadakı öz ixtiyarımızda olan əməllərimizlə yaradırıq. Bəzi rəvayətlərdə göstərildiyi kimi, dünya axirətin əkin yeridir. Deməli, dünya olmasa, heç kimsə cənnətə də getməyəcək, çünki cənnətin nemətləri dünya işlərinin mükafatıdır. Axirətin fəzilət və kəramətləri, insanın dünyadakı işlərinin, səylərinin məhsuludur. Deməli, dünya daha artıq dəyərə malikdir. Bu həqiqəti nəzərdə tutaraq belə bir sualla qarşılaşırıq ki, bəs niyə ravayətlərdə bu cür dəyərə malik olan dünya bu qədər məzəmmət edilir, haqqında pis danışılır?
Cavab olaraq deyirik: Dünya həyatı Allahın məxluqatı olması baxımından heç bir eyibə malik deyil. Dünyanın quruluşu və həyat sistemi, əslində ən dəqiq və ən münəzzəm, kamil və gözəl şəkildə xəlq edilmişdir. Buna görə də, əsas müəmmanı başqa yerdə axtarmalıyıq. Ayə və rəvayətlərə azacıq diqqət yetirəndə görəcəyik ki, eyib və irad insanın dünya ilə əlaqəsini necə qurmasında və rəftar tərzindədir. Çünki onun dünya ilə necə rəftar etməsi, gələcəkdə bu davranışın onun üçün zərərli ya zərərsiz, dəyərli ya dəyərsiz, yaxşı ya da pis olmasını təyin edir. İnsanın rəftarını, həyatın gələcəyini çıxmaq şərtilə, məcburiyyət və təzyiq nəticəsində yaranan bir sıra nadir şər və nöqsanlardan başqa, dünyaya daha nə irad və eyib tutmaq olar?
Əlavə olaraq, bu nöqsanlar dünyanın saysız-hesabsız kamalları və xeyirləri qarşısında müqayisəedilməzdir. Deməli, aydın olur ki, məzəmmət və irad insanın dünyaya baxış tərzində, dünya ilə münasibətini necə tənzim etməsindədir. Dünya ilə rabitəsini maddi baxışlar əsasında tənzimləyib, dünyanı hədəfinin əsas mehvəri hesab edən kəs, məzəmmət edilir. Belə insanlar güman edirlər ki, dünya həyatından başqa ayrı bir həyat yoxdur. Həqiqətdə, bu batil gümandır və dünyaya bu nəzərlə baxmaq böyük təhlükə olub, çoxlu sayda digər xətaların da insan əməlində zühur etməsinin əsas amili sayılır.
Bunun üçün də, dünyaya baxışımızı şəffaf etməliyik və anlamalıyıq ki, insan həyatı ancaq bu dünya ilə məhdudlaşmır, insanı qarşıda əbədi həyat gözləyir. İnsan dünyanı əsas məqsəd və son hədəf kimi yox, keçid və körpü olaraq hesab edərsə, kamala çatması üçün bu yolda təbii olaraq, kifayət qədər mal-sərvət və digər lazım bilinən şeyləri özü üçün hazırlamalıdır. Belə olan surətdə yemək, geymək, ev, maşın, pul, sərvət, vəzifə əsas hədəf yox, kamal yolunun müqəddiməsi və vasitəsi hesab olunacaqdır. Lakin sadaladıqlarımız vasitə yox, əsas məqsəd kimi götürülərsə, bu halda insanın kamal yolunda, son hədəfə çatmasında maneə olacaqdır. Bu cəhətinə görə də, onlar məzəmmət edilmişdir.