Zil-həccə ayı bərəkətli,şərafətli və fəzilətli aylardan biridir. Peyğəmbəri-Əkrəmdən (s) nəql olunur ki, Allah dərgahında heç bir ibadət və xeyir əməl bu ayın ilk ongünlüyü qədər sevimli deyil. Bu ayın ilk ongünlüyünün özünəməxsus bir neçə əməli vardır:

1. Onun doqquz gününü oruc tutmaq bir ömür orucun savabına bərabərdir;

2. Məğrib və işa namazları arasında iki rükət namazqılmağın çoxlu savabı vardır; belə ki, hər rükətdə "Həmd” surəsi oxunduqdan sonra bir dəfə "İxlas” surəsi və aşağıdakı ayəoxunsun:

وَ وَاعَدْنَا مُوسَى ثَلاثِينَ لَيْلَةً وَ أَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً وَ قَالَ مُوسَى لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ

Ayənin oxunuşu:

Və vaədna Musa səlasinə ləylətən və ətməmnaha bi-əşri fətəmmə miqatu rəbbihi ər­bəinə ləyləh, və qalə Musa liəxihi Harunəxlufni fi qəvmi, və əslih və la təttəbi` səbiləl-mufsidin.

Bu namazı qılan kəs hacıların savabına şərik olar.

3. Birinci gündən "Ərəfə” gününün əsr çağına kimi,"sübh” namazından sonra və "məğrib” namazından qabaq imam Sadiqdən(ə) nəql olunan bu duanın oxunması tövsiyə olunur:

اللَّهُمَّ هَذِهِ الْأَيَّامُ الَّتِي فَضَّلْتَهَا عَلَى الْأَيَّامِ وَ شَرَّفْتَهَا قَدْ بَلَّغْتَنِيهَا بِمَنِّكَ وَ رَحْمَتِكَ فَأَنْزِلْ عَلَيْنَا مِنْ بَرَكَاتِكَ وَ أَوْسِعْ عَلَيْنَا فِيهَا مِنْ نَعْمَائِكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَهْدِيَنَا فِيهَا لِسَبِيلِ الْهُدَى وَ الْعَفَافِ وَ الْغِنَى وَ الْعَمَلِ فِيهَا بِمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَى اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ يَا مَوْضِعَ كُلِّ شَكْوَى وَ يَا سَامِعَ كُلِّ نَجْوَى وَ يَا شَاهِدَ كُلِّ مَلَإٍ وَ يَا عَالِمَ كُلِّ خَفِيَّةٍ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَكْشِفَ عَنَّا فِيهَا الْبَلاءَ وَ تَسْتَجِيبَ لَنَا فِيهَا الدُّعَاءَ وَ تُقَوِّيَنَا فِيهَا وَ تُعِينَنَا وَ تُوَفِّقَنَا فِيهَا لِمَا تُحِبُّ رَبَّنَا وَ تَرْضَى وَ عَلَى مَا افْتَرَضْتَ عَلَيْنَا مِنْ طَاعَتِكَ وَ طَاعَةِ رَسُولِكَ وَ أَهْلِ وِلايَتِكَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَهَبَ لَنَا فِيهَا الرِّضَا اِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ وَ لا تَحْرِمْنَا خَيْرَ مَا تُنْزِلُ فِيهَا مِنَ السَّمَاءِ وَ طَهِّرْنَا مِنَ الذُّنُوبِ يَا عَلامَ الْغُيُوبِ وَ أَوْجِبْ لَنَا فِيهَا دَارَ الْخُلُودِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لا تَتْرُكْ لَنَا فِيهَا ذَنْبا إِلا غَفَرْتَهُ وَ لا هَمّا إِلا فَرَّجْتَهُ وَ لا دَيْنا إِلا قَضَيْتَهُ وَ لا غَائِبا إِلا أَدَّيْتَهُ وَ لا حَاجَةً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ إِلا سَهَّلْتَهَا وَ يَسَّرْتَهَا اِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ اللَّهُمَّ يَا عَالِمَ الْخَفِيَّاتِ يَا رَاحِمَ الْعَبَرَاتِ يَا مُجِيبَ الدَّعَوَاتِ يَا رَبَّ الْأَرَضِينَ وَ السَّمَاوَاتِ يَا مَنْ لا تَتَشَابَهُ عَلَيْهِ الْأَصْوَاتُ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْنَا فِيهَا مِنْ عُتَقَائِكَ وَ طُلَقَائِكَ مِنَ النَّارِ وَ الْفَائِزِينَ بِجَنَّتِكَ وَ النَّاجِينَ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَجْمَعِينَ

Duanın oxunuşu:

Əllahummə hazihiləyya­mul­ləti fəzzəltəha ələləyyami və şərrəftəha, qəd bəlləğtəniha bimənnikə və rəhmətik, fəənzil ələyna min bərəkatik, və əvsi` ələyna fiha min nə`maik.Əllahummə inni əs`əlukə ən tusəlliyə əla Muhəmmədin və ali-Muhəmməd, və ən təhdiyəna fiha lisəbililhuda vələfafi vəlğina, vələməli fiha bima tuhibbu və tərza.Əllahummə inni əs`əlukə ya məvziə kulli şəkva, və ya samiə kulli nəcva, və ya şahidə kulli mələ`, və ya alimə kulli xəfiyyəh, ən tusəlliyə əla Muhəmmədin və ali-Muhəmməd, və ən təkşifə ənna fihəlbəla, və təstəcibə ləna fihəd-dua, və tuqəvviyəna fiha və tuinəna, və tuvəffiqəna fiha lima tuhibbu Rəbbəna və tərza, və əla məftərəztə ələyna min taətikə və taəti rəsulikə və əhli-vilayətik.Əllahummə inni əs`əlukə ya ərhəmər-rahimin,ən tusəlliyə əla Muhəmmədin və ali-Muhəmməd, və ən təhəbə ləna fihər-riza, innəkə səmiud-dua, və la təhrimna xəyrə ma tunzilu fiha minəs-səma, və təhhirna minəzzunubi ya əllaməl-ğuyub, və əvcib ləna fiha darəl-xulud.Əllahummə səlli əla Muhəmmədin və ali-Muhəmməd, və la tətruk ləna fiha zənbən illa ğəfərtəh, və la həmmən illa fərrəctəh, və la dəynən illa qəzəytəh, və la ğaibən illa əddəytəh, və la hacətən min həvaicid-dunya vəl-axirəti illa səhhəltəha və yəssərtəha, innəkə əla kulli şəy`in qədir.Əllahummə ya aliməlxəfiyyati ya rahimələbərat, ya mucibəddəəvat, ya Rəbbələrəzinə vəs-səmavat, ya mən la tətəşabəhu ələyhiləsvat, səlli əla Muhəmmədin və ali-Muhəmməd, vəc`əlna fiha min utəqaikə və tuləqaikə minən-nar, vəlfaizinə bi­cənnətik, vənnacinə birəhmətik, ya ərhəmər-rahimin, və səlləllahu əla səyyidina Muhəmmədin və alihi əcməin.

4. Cəbrail-ƏmininAllah-Taala tərəfindən İsa peyğəmbər üçün hədiyyə gətirdiyi aşağıdakı beş duanı oxumağın da çoxlu savabı vardır:

أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ

أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ أَحَدا صَمَدا لَمْ يَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لا وَلَدا

أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ أَحَدا صَمَدا لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوا أَحَدٌ

أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ هُوَ حَيٌّ لا يَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ

حَسْبِيَ اللَّهُ وَ كَفَى سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ دَعَا لَيْسَ وَرَاءَ اللَّهِ مُنْتَهَى أَشْهَدُ لِلَّهِ بِمَا دَعَا وَ أَنَّهُ بَرِي‏ءٌ مِمَّنْ تَبَرَّأَ وَ أَنَّ لِلَّهِ الْآخِرَةَ وَ الْأُولَى

Duanın oxunuşu:

Əşhədu əlla ilahə illəllahu vəhdəhu la şərikə ləh, ləhulmulku və ləhulhəmdu biyədihil-xəyr,və huvə əla kulli şəy`in qədir.

Əşhədu əlla ilahə illəllahu vəhdəhu la şərikə ləh, əhədən səmədən ləm yəttəxiz sahibətən və la vələda.

Əşhədu əlla ilahə illəllahu vəhdəhu la şərikə ləh, əhədən səmədən ləm yəlid və ləm yuləd və ləm yəkun ləhu kufuvən əhəd.

Əşhədu əlla ilahə illəllahu vəhdəhu la şərikə ləh, ləhulmulku və ləhulhəmd,yuhyi və yumitu və huvə həyyun la yəmut, biyədihil-xəyru və huvə əla kulli şəy`in qədir.

Həsbiyəllahu vəkəfa səmiəllahu limən dəa, ləysə vəraəllahi muntəha, əşhədu lillahi bima dəa, və ənnəhu bəriun mimmən təbərrəə və ənnə lillahilaxirətə vəlula.

5. Zil-həccə ayının ilk ongünlüyündə,hər gün aşağıdakı duanın on dəfə oxunmasının savabı çoxdur. Bu dua Əmirəlmöminin Əlidən (ə) nəql olunur:

لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ اللَّيَالِي وَ الدُّهُورِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ أَمْوَاجِ الْبُحُورِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ رَحْمَتُهُ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ الشَّوْكِ وَ الشَّجَرِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ الشَّعْرِ وَ الْوَبَرِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ الْحَجَرِ وَ الْمَدَرِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ لَمْحِ الْعُيُونِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ فِي اللَّيْلِ إِذَا عَسْعَسَ وَ [فِي‏] الصُّبْحِ إِذَا تَنَفَّسَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ عَدَدَ الرِّيَاحِ فِي الْبَرَارِي وَ الصُّخُورِ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ مِنَ الْيَوْمِ إِلَى يَوْمِ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ

Duanın oxunuşu:

La ilahə illəllahu ədədəl-ləyali vəd-duhur, la ilahə illəllahu ədədə əmvacil buhur, la ilahə illəllahu və rəhmətuhu xəyrun mimma yəcməun, la ilahə illəllahu ədədəş-şəvki vəş-şəcər, la ilahə illəllahu ədədəş-şə`ri vəl vəbər, la ilahə illəllahu ədədəl həcəri vəl mədər, la ilahə illəllahu ədədə ləmhil uyun, la ilahə illəllahu fil-ləyli iza əs`əs, vəs-subhi iza tənəffəs, la ilahə illəllahu ədədər-riyahi fil bərari vəs-suxur, la ilahə illəllahu minəl yəvmi ila yəvmi yunfəxu fis-sur.

Zil-həccə ayının 1-ci gününün məxsus əməlləri

Zil-həccə ayının birinci günü çox mübarək gündür və həmin gün bir neçə əməlin yerinə yetirilməsi tövsiyə olunur:

1. Oruc tutmaq;birinci günün orucu səksən ayın orucunun savabına bərabərdir.

2. Həzrət Fatimeyi-Zəhranın (ə) namazını qılmaq; bu namaz iki-iki dörd rükətdir və hər rükətdə "Həmd” surəsindən sonra əlli dəfə "İxlas” surəsi və namazın salamından sonra isə xanım Fatimeyi-Zəhranın (ə) təsbihi deyilir və daha sonra bu duanın oxunması tövsiyə olunur:

سُبْحَانَ ذِي الْعِزِّ الشَّامِخِ الْمُنِيفِ سُبْحَانَ ذِي الْجَلالِ الْبَاذِخِ الْعَظِيمِ سُبْحَانَ ذِي الْمُلْكِ الْفَاخِرِ الْقَدِيمِ سُبْحَانَ مَنْ يَرَى أَثَرَ النَّمْلَةِ فِي الصَّفَا سُبْحَانَ مَنْ يَرَى وَقْعَ الطَّيْرِ فِي الْهَوَاءِ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَكَذَا وَ لا هَكَذَا غَيْرُهُ

Duanın oxunuşu:

Subhanə zil izziş-şamixil munif, subhanə zil cəlalil bazixil əzim, subhanə zil mulkil faxiril qədim, subhanə mən yəra əsərən nəmləti fis-səfa, subhanə mən yəra vəq`ət-təyri fil-həva, subhanə mən huvə hakəza və la hakəza ğəyruh.

3. Günbatana az qalmış iki rükət namaz qılmaq; belə ki, hər rükətdə "Həmd” surəsindən sonra on dəfə "İxlas” surəsi, on dəfə "Ayətül-kürsi” və on dəfə "Qədr” surəsinin oxunması tövsiyə olunur.

4.Zülmkarın şərindən qoxan insan Zil-həccə ayının birinci günü bu duanı oxusa, Allah-Taala onu zülmkarın şərindən qoruyar:

حَسْبِي حَسْبِي حَسْبِي مِنْ سُؤَالِي عِلْمُكَ بِحَالِي

Duanın oxunuşu:

Həsbi, həsbi, həsbi min suali ilmukə bihali.

Qeyd etmək lazımdır ki, Zil-həccə ayının birinci günüİbrahim peyğəmbər dünyaya gəlmiş, eləcə də, imam Əli (ə) xanım Fatimeyi-Zəhra(ə) ilə evlənmişdir.

Zil-həccə ayının 8-ci gününün məxsus əməlləri

1. Həmin gün qüsl etmək müstəhəbdir;

2. Zil-həccə ayının 8-ci günü "Tərviyə” günü adlanır. (Lüğətdə "səfərə su götürmək”, şəriətdə isə "hacıların həcc əməllərinəhazırlığı günü” mənasını daşıyır.) Bu gün oruc tutmağın savabı çoxdur. Rəvayətə görə, həmin günün orucu altmış ilin kəffarəsidir.

(Mənbə: "Məfatihul-cinan”, Şeyx Abbas Qummi, "Zil-həccə ayının əməlləri” bölümü.)

Rza Şükürlü